Dzień Dobry! Jestem pielęgniarką, pracuję na oddziale dziecięcym. Od dłuższego czasu zastawiam się, czy wraz z zaistniałą sytuacją epidemiologiczną w kraju, do pracy przy zwalczaniu epidemii zgodnie z ustawą mogą być kierowane jedynie osoby, które czynnie pracują w zawodzie, na oddziale szpitalnym, w POZ, czy innej placówce zdrowia, czy również pielęgniarki posiadające prawo wykonywania zawodu, ale nie wykonujące obecnie tego zawodu. Mam na myśli to, czy nakaz pracy może otrzymać pielęgniarka z czynnym PWZ, która pracuje w innej branży, niezwiązanej z wykonywaniem zawodu pielęgniarki, tudzież jest na bezrobociu? I czy możliwe jest dostarczenie nakazu pracy w oddziale zakaźnym osobie, która jest na okresie wypowiedzenia w obecnym miejscu pracy – czy wtedy mimo to musi pracować 3 miesiące na oddziale zakaźnym? Byłabym bardzo wdzięczna za informacje, bo mimo w miarę oczywistych przepisów, kilka kwestii pozostawia duże wątpliwości. Pozdrawiam i życzę dużo zdrówka !
Szanowna Pani,
To kolejny temat związany ze skierowaniem do pracy w trybie ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Podstawy formalne zostały wyjaśnione tutaj: https://medycznymecenas.pl/pytania-od-czytelnikow-obowiazek-pracy-przy-zwalczaniu-epidemii-osob-pracownikow-podmiotow-leczniczych-i-osob-wykonujacych-zawody-medyczne-czy-jest-mozliwe-jego-nalozenie/
Przypomnę więc jedynie, że przepis, który wzbudza nasze szczególne zainteresowanie w związku z zadanym pytaniem to art. 47 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (teksty jednolity dostępny w Dzienniku Ustaw: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20190001239/U/D20191239Lj.pdf ). Ust. 1 tego przepisu stanowi:
„Pracownicy podmiotów leczniczych, osoby wykonujące zawody medyczne oraz osoby, z którymi podpisano umowy na wykonywanie świadczeń zdrowotnych, mogą być skierowani do pracy przy zwalczaniu epidemii. Do pracy przy zwalczaniu epidemii mogą być skierowane także inne osoby, jeżeli ich skierowanie jest uzasadnione aktualnymi potrzebami podmiotów kierujących zwalczaniem epidemii”.
Odnosząc się do Pani pytania, proszę o lekturę poniższej analizy:
- Pielęgniarka posiadająca prawo wykonywania zawodu, ale go nie wykonująca.
Posiadanie prawa wykonywania zawodu nie oznacza, w rozumieniu art. 47 ust. 1 ustawy o chorobach zakaźnych, wykonywania tego zawodu. Zgodnie bowiem z art. 2 ust. 1 pkt 2) ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej przez osobę wykonującą zawód medyczny rozumie się osobę uprawnioną na podstawie odrębnych przepisów do udzielania świadczeń zdrowotnych oraz osobę legitymującą się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub w określonej dziedzinie medycyny;
Zgodzić się należy z A. Kolosą, że pojęcie „wykonywanie zawodu medycznego” odnosi się do osób, które fachowo, stale i w celach zarobkowych zajmują się wykonywaniem zajęcia mającego związek z medycyną i które mają odpowiednie kwalifikacje. Przez kwalifikacje należy rozumieć zasób wiedzy i umiejętności wymaganych do udzielania świadczeń zdrowotnych” (zob. A. Kolosa, Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy, PiZS 2000/7–8, s. 54).
Ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej precyzuje w art. 4 ust. 1,, że wykonywanie zawodu pielęgniarki polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych, w szczególności na:
1) rozpoznawaniu warunków i potrzeb zdrowotnych pacjenta;
2) rozpoznawaniu problemów pielęgnacyjnych pacjenta;
3) planowaniu i sprawowaniu opieki pielęgnacyjnej nad pacjentem;
4) samodzielnym udzielaniu w określonym zakresie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych oraz medycznych czynności ratunkowych;
5) realizacji zleceń lekarskich w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji;
6) orzekaniu o rodzaju i zakresie świadczeń opiekuńczo-pielęgnacyjnych;
7) edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia.
2. Za wykonywanie zawodu pielęgniarki uważa się również:
1) nauczanie zawodu pielęgniarki lub położnej, wykonywanie pracy na rzecz doskonalenia zawodowego pielęgniarek i położnych lub nauczanie innych zawodów medycznych, których programy kształcenia wymagają współudziału pielęgniarki lub położnej;
2) prowadzenie prac naukowo-badawczych w zakresie pielęgniarstwa;
3) kierowanie i zarządzanie zespołami pielęgniarek lub położnych;
4) zatrudnienie w podmiocie leczniczym na stanowiskach administracyjnych, na których wykonuje się czynności związane z przygotowywaniem, organizowaniem lub nadzorem nad udzielaniem świadczeń opieki zdrowotnej;
5) zatrudnienie w podmiotach zobowiązanych do finansowania świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1373, z późn. zm.) lub urzędach te podmioty obsługujących, w ramach którego wykonuje się czynności związane z przygotowywaniem, organizowaniem lub nadzorem nad udzielaniem świadczeń opieki zdrowotnej;
6) zatrudnienie w organach administracji publicznej, których zakres działania obejmuje nadzór nad ochroną zdrowia;
7) pełnienie służby na stanowiskach służbowych w Ministerstwie Obrony Narodowej oraz w jednostkach organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej, na których wykonuje się czynności związane z ochroną zdrowia i opieką zdrowotną;
8) pełnienie służby na stanowiskach służbowych w Centralnym Zarządzie Służby Więziennej i innych stanowiskach Służby Więziennej, na których wykonuje się czynności związane z przygotowywaniem, organizowaniem i nadzorem nad udzielaniem świadczeń opieki zdrowotnej przez podmiot leczniczy dla osób pozbawionych wolności;
9) zatrudnienie w domach pomocy społecznej określonych w przepisach o pomocy społecznej, z uwzględnieniem uprawnień zawodowych pielęgniarki określonych w ustawie;
10) zatrudnienie na stanowisku pielęgniarki w żłobku lub klubie dziecięcym, o których mowa w ustawie z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. z 2020 r. poz. 326);
11) sprawowanie funkcji z wyboru w organach samorządu pielęgniarek i położnych lub wykonywanie pracy na rzecz samorządu;
12) powołanie do pełnienia z wyboru funkcji związkowej poza zakładem pracy pielęgniarki, jeżeli z wyboru wynika obowiązek wykonywania tej funkcji w charakterze pracownika, albo pełnienie funkcji w zarządzie zakładowej organizacji związkowej, jeżeli z pełnieniem tej funkcji jest związane zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy,
Pielęgniarki wykonujące wyżej wymienione czynności są więc uznawane za wykonujące zawód medyczny i wchodzące w zakres obowiązywania przepisu art. 47 ustawy o chorobach zakaźnych.
Warto jednak zwrócić ponownie uwagę, że w art. 47 ust. 1 jest drugie zdanie o treści: „Do pracy przy zwalczaniu epidemii mogą być skierowane także inne osoby, jeżeli ich skierowanie jest uzasadnione aktualnymi potrzebami podmiotów kierujących zwalczaniem epidemii”.
Przykład lubelski pokazuje, że kierowanie do pracy odbyło się w sposób planowy i było poprzedzone konsultacjami (Kurier Lubelski: https://tiny.pl/7xkb3). Stąd też na tym etapie stanu epidemii mało prawdopodobne jest, że wojewodowie będą sięgać poza osoby wymienione w zdaniu pierwszym art. 47 ustawy. Jednakże jesteśmy na pewno w stanie wyobrazić sobie, że wraz z rozprzestrzenianiem się wirusa (oby było to zjawisko jak najbardziej ograniczone!), wojewodowie zaczną korzystać z kierowania „także innych osób”, jak wyraża się przepis. Wtedy wskazania padają na osoby niegdyś wykonujące zawód medyczny, przygotowane pod kątem merytorycznym do świadczenia pracy na rzecz zwalczania epidemii. Należy jednak zauważyć, że decyzja w takim przypadku powinna motywować, że skierowanie uzasadnione aktualnymi potrzebami podmiotów kierujących zwalczaniem epidemii.
2. Osoba „na bezrobociu”.
Art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy definiuje osobę bezrobotną. Dla zainteresowanych odsyłam do treści przepisu w Dzienniku Ustaw: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20190001482/U/D20191482Lj.pdf.
Do osoby bezrobotnej, która ma uprawnienia do wykonywania zawodu medycznego, znajduje zastosowanie to, co napisałem powyżej w punkcie o osobie niewykonującej zawodu. Wyjątkowo jest możliwość, że zostaną skierowane do pracy, ale przy założeniu że zostanie wykazana aktualna potrzeba podmiotów kierujących zwalczaniem epidemii w tym zakresie.
3. Możliwość dostarczenia nakazu pracy w oddziale zakaźnym osobie, która jest na okresie wypowiedzenia w obecnym miejscu pracy. Czy wtedy mimo to musi pracować 3 miesiące na oddziale zakaźnym?
Żeby odpowiedzieć na pytanie ad. 3, wczytajmy się w art. 47 ust. 7 i następne ustawy. W pierwszej jednak kolejności zaznaczam, że bycie „na okresie wypowiedzenia” w obecnym miejscu pracy jest nadal „zatrudnieniem” w tym miejscu. Bowiem zgodnie z art. 32 § 2 kodeksu pracy rozwiązanie umowy o pracę następuje z upływem okresu wypowiedzenia. Stąd też pracownik „na wypowiedzeniu” jest nadal „pracownikiem podmiotu leczniczego”, o którym mówi art. 47 ustawy o chorobach zakaźnych, który jest podstawą skierowania do pracy.
Stąd tez mając na uwadze treść ust. 7 ustawy „Decyzja o skierowaniu do pracy przy zwalczaniu epidemii stwarza obowiązek pracy przez okres do 3 miesięcy w podmiocie leczniczym lub w innej jednostce organizacyjnej wskazanych w decyzji”.
Więc taka osoba może być skierowana do pracy. Wtedy obecny pracodawca udziela na okres wypowiedzenia urlopu bezpłatnego, a podmiot leczniczy lub jednostka organizacyjna, do której pracownik jest skierowany nawiązuje z nim stosunek pracy na okres wskazany w decyzji. Po zakończeniu tego okresu, osoba skierowana do pracy, będzie uważana za osobę pozostającą bez pracy, chyba że w tym czasie np. podpisze umowę z innym pracodawcą z zastrzeżeniem pracy od dnia po upływie okresu wskazanego w decyzji.